सत्य, तथ्य, निष्पक्ष खबर, पलपलमा सारा खबर

सत्य, तथ्य, निष्पक्ष खबर, पलपलमा सारा खबर

स्वच्छता नै काेराेना भइरसकाे भ्याक्सिन हाेः फुर्बा साङ्गे मोक्तान

केही दिन अघि फ्रान्सबाट कतारको दोहा हुँदै आएकी १९ बर्षीया किशोरीमा कोरोना भाइरसको संक्रमण देखिएपछि अस्पताल भर्ना भएर करिब २ हप्ताको अस्पताल बसाइ पछि निको भएर घर फर्किइन् । उनीसँगै हाल सम्म अन्य १२ जना संक्रमितहरु पनि उपचार पछि निको भएर घर फर्किएका छन् । यो आलेख तयार पार्दासम्म नेपालमा ५१ जना ब्यक्तिहरुमा संक्रमण पुष्टि भईसकेको अवस्था छ भने कसैले पनि ज्यान गुमाउनु परेको छैन । सरकारको अधिकारिक जानकारी (सिट्रेप#३७५) अनुसार ३९६७० जनाको द्रुत परिक्षण र ९६६६ जनाको पिसिआर (polymerage chain reaction) प्रबिधिबाट परिक्षण भईसकेको छ ।

परिक्षणको तिब्रता पछिल्लो केही समयमा उल्लेखनिय बृद्धि भएको देखिएसँगै नयाँ संक्रमितहरुको पनि पुष्टि हुँदै गईरहेको छ । पछिल्ला दिनमा पत्ता लागेको काठमाडौस्थित सनसिटी कोलोनीमा पुष्टि भएका संक्रमितहरुको संक्रमणको तथ्य हेर्दा कम्तिमा १ महिना जत्तिको देखिन्छ । यति मात्र होइन उनीहरुमध्ये २ जनामा संक्रमण देखिए पनि रोगका लक्षणहरु भने देखिएनन । यसबाट हामी के कुरा अनुमान लगाउन सक्दछौ भने संक्रमणहरु भएका छन् तर पुष्टि हुन ढिलो भईरहेको छ । उनीहरु जस्तै अन्य पनि संक्रमण हुन सक्दछ ।

हामीसँगै भएको र हाम्रो आफ्नै बुताले भ्याउने स्वच्छता कायम गरेर रोगथाम र नियन्त्रण गर्नु नै राम्रो हो । यो नै हालका लागि उत्तम भ्यक्सिन हो । नियमित रुपमा केवल साबुन पानीले हात मिचिमिची धुने, घरबाहिर निस्कँदा सबै दोस्रो–तेस्रो ब्यक्तिसँग कम्तिमा १ मिटरको दुरी कायम गरेर मात्र कारोबार गर्ने तथा मास्क अनिबार्य प्रयोग गर्ने गर्दा मात्र पनि हामी धेरै सुरक्षित बन्न सक्नेछौ ।

यहाँबाट सुईलाई दुईतिर घुमाउन सकिन्छ । पहिलो त, लक्षण नदेखिएका कोरोना भाइरस कोभिड –१९ को संक्रमण भएपनि नदेखिएकाले अन्य स्वस्थ ब्यक्तिहरुमा सर्ने तर बाहिरी लक्षण नदेखिने क्रम जारी नै रहन सक्छ । जसले गर्दा बरफको डल्लो (ice cap) जस्तो बहिर थोरै देखिए पनि भित्र भयावह संक्रमण भईसक्ने अवस्था रहन सक्दछ । त्यसैगरी दोस्रोमा, निको भएर जानेहरुमा फेरि पनि अन्य संक्रमित वा लक्षण नदेखिएका संक्रमितहरुबाट पुनःसंक्रमणको सम्भावना रहन सक्दछ । तेसो भए, के छैन त केही समाधान ? अवस्य छ । जहाँ इच्छा, त्यहाँ उपाय भने जस्तै दृढ इच्छा शक्ति नै उपाय हो ।

जस्तो कि हामी सबैलाई थाहा छ, यो लेख लेखिदासम्म न त यो रोगको कुनै औषधी पत्ता लाग्न सकेको छ, न त कुनै प्रतिरोधात्मक भ्याक्सिन नै । यस्तो परिस्थितिमा हामीसँग मूलतः दुई बिकल्पहरु छन् । एक, रोग लाग्न दिने अनि रोगसँग लड्ने, कि बिजय प्राप्त गर्ने कि मृत्‍यु स्वीकार गर्ने । कोभिड–१९ को सवालमा प्रति १०० मा ५ जनाले मृत्‍यु स्वीकार गर्नुपर्ने बाध्यता देखिन्छ । र साथै उस्तै परे यो लडाईं अनगिन्ती पल्ट लड्नुपर्ने हुन सक्छ । यो हार्ने लडाईं हो ।

दोस्रो, कोभिड–१९ लाग्नै नदिने । यो जित्ने लडाईं हो । तर कसरी ? यदि तपाईंले कोरोना भाईरस रोग–१९ लाई सही ढंगबाट बुझ्नु भएको छ भने तपाईंले यो पत्ता लगाउन गाह्रो पर्ने छैन कि यो जनस्वास्थ्यसँग सम्बन्धित रोग हो, जुन श्वासप्रश्वास र भौतिक सम्पर्कबाट सर्ने गर्दछ । तपाईं हाम्रो आनीबानी नै यो रोगको लागि सूचक हो । या भनौं, जोखिमयुक्त बानी व्यबहार नै कोरोन भाइरस सर्ने कारण हो, जसमा स्वच्छता ब्यवहारको भूमिका मैले ८० प्रतिशत भन्दा बढी देखेको छु । जस्तो कि विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) का अनुसार कोभिड–१९ बाट बच्न ६ वटा सुझाबहरु, जस्तैः

१. साबुनपानी वा अल्कोहलजन्य (यदि आँखाले हेर्दा फोहोर छैन भने) ले हात नियमित धुने ।

२. खोक्दा नाक र मुख कुहिना वा टिसुले छोप्ने, बन्द भाँडोमा फाल्ने र हात धुने ।

३. कम्तिमा १ मिटर (३ फिट) को समाजिक दुरी कायम गर्ने बिशेष गरी खोक्दा र ज्वरो आउँदा ।

४. नाक, मुख र आँखा छुने काम नगर्ने ।

५. मास्क र व्यक्तिगत सुरक्षा सामाग्रीको प्रयोग बिरामी हुँदा, बिरामीको हेरचाह गर्दा वा स्वास्थ्य संस्थामा गर्ने । र

६. यदि बिरामी हुनुहुन्छ भने घरमै बस्ने तर ज्वरो, खोकी र श्वास फेर्न गाह्रो भएमा तत्कालाई चिकित्सा सेवा लिने ।

माथिका सुझाबहरु मध्ये छैंटौं बाहेक बाँकी पूर्णतः स्वच्छताका आचरणहरु हुन । यदि यी आचरणहरुको पूर्ण पलना गर्न सकियो भने कोभिड–१९ हुने सम्भावना ज्यादै न्युन हुने कुरामा दुइमत नहोला ।

यी हरफहरु लेखिरहदा लकडाउन (बन्दाबन्दी) को पनि मासिकी पुगेको र पछिल्लो म्याद थपेको दिन आईपुग्न एक दिन मात्र बाँकी छ । कुरा स्पष्ट छ कि मानिसहरु अब जीविकाका लागि अत्तालिन थालिसकेको अवस्था छ । रोगले भन्दा पनि भोकले पिरोल्नेको जमात पनि आधाउधी नै छ हाम्रो नेपालमा । झन, शहरी गरिब, श्रमिक, मजदुर, डेरावाल एवं विद्यार्थीहरुको लागि त लकडाउन बढ्दै जाँदा त ब्रेकडाउन नै हुनसक्ने अवस्था पनि चाँडै आउन नसक्ला भन्न सकिन्न ।

१ महिना अघि लकडाउन सुरुहुने ताका भन्दा अहिले मानिसहरु काठमाडौं छोड्न खोज्ने क्रम पनि बढेको देखेको छु । उनीहरु रोगसँग डराएर घर फर्कन चाहेका मात्र छैनन् अपितु जीविकाका लागि कुनै उपाय नभए पछि जीवन बचाउन पनि राती राती हिंडेर वा गाडीमा जोखिमपूर्ण यात्रा गर्दैछन् । धेरै सञ्चारमाध्यमहरुले उनीहरुको कारुणिक कथा देखाइ–सुनाईरहँदा धेरैपल्ट यो पङ्तिकार पनि भाबुक भएको दृष्टान्त छ ।

–लेखक जनस्वास्थ्य स्वच्छता विज्ञ हुनुहुन्छ ।थप केही जिज्ञासा भएमा, Email: [email protected]

यस सन्दर्भमा हेर्दा अवस्य पनि लकडाउन केवल एक बिकल्प मात्र भएको र बैशाख १५ पछि फेरि यही किसिमले लम्ब्याउनुको खास बिशेष महत्व नभएको देखिन्छ । बरु बिशेष परिस्थितिका लागि बिशेष प्रयोजन अनुरुप २५, ५०, ७५ र १०० % लकडाउन वा यस्तै केही उपायहरु मार्फत ‘सर्प पनि मर्ने र लौरी पनि नभाच्चिने’ तरिका अवलम्बन गर्नुपर्ने देखिन्छ । हुन त सरकारको अधिकारिक धारणा आईनसके पनि केही सञ्चारमाध्यमबाट बैशाख १५ पछि लकडाउन नलम्बिने भन्ने किसिमको समाचार पनि आईरहेको छ । यस्तो अवस्थामा कम्तीमा १ मिटरको दुरीले स्वच्छ दुरीको अचुक काम गर्ने देखिन्छ र कोभिड– १९ नियन्त्रणमा अमृतबाणीको पनि काम गर्न सक्नेछ ।

बिचारणीय कुरा के छ भने, भोलिका दिनमा संक्रमणको जोखिमबाट बच्ने हो भने स्वच्छतालाई बिशेष प्राथमिकतामा राखेर सो सम्बन्धी ब्यवस्था गर्न अत्यावश्यक छ । हामी सबैलाई थाहा छ, बैज्ञानिकहरु यस रोगको औषधी र भ्यक्सिनको खोजीमा दिनरात लागि परेका छन् । बुझ्नु पर्ने कुरा के छ भने भ्याक्सिन पत्ता लागेर प्रयोगमा आउन बैज्ञानिकहरुकै कुरा सुन्दा पनि कम्तिमा १ बर्ष लाग्नेछ ।

त्यसमाथि नेपालमा सर्बसुलभ हुन अर्को समय त छँदैछ । त्यसैले, हामीसँगै भएको र हाम्रो आफ्नै बुताले भ्याउने स्वच्छता कायम गरेर रोगथाम र नियन्त्रण गर्नु नै राम्रो हो । यो नै हालका लागि उत्तम भ्यक्सिन हो । नियमित रुपमा केवल साबुन पानीले हात मिचिमिची धुने, घरबाहिर निस्कँदा सबै दोस्रो–तेस्रो ब्यक्तिसँग कम्तिमा १ मिटरको दुरी कायम गरेर मात्र कारोबार गर्ने तथा मास्क अनिबार्य प्रयोग गर्ने गर्दा मात्र पनि हामी धेरै सुरक्षित बन्न सक्नेछौ ।

बिहान घरबाट निस्केर आफ्नो काम सकेर फर्केर घर आइपुग्दा बीचमा भएका गतिबिधिहरु पनि जोखिममुक्त हुनेछ र आफू लगायत परिवारका सदस्यहरु पनि कोरोना रहित हुन सक्नेछौ ।

अन्त्यमा, हामी सबैजना श्रमजीवी छौ, काम विना जीविका नचल्ने विश्वब्यापी परिस्थिति छ र यसबाट हामी पनि अछुतो छैनौ । तर काम अघि बढाउने र काम अघि बढाउँदै गर्दा रोगको जोखिमबाट बच्नु पर्ने अहिलेको पहिलो प्राथमिकता रहँदा स्वच्छता बानी ब्यवहार र सुबिधा नै महत्वपूर्ण कडी हो । अतः स्वच्छता नै कोरोना भाईरस रोग–१९ बाट बच्ने सस्तो र सर्बसुलभ भ्याक्सिन हो, सबैभन्दा दिगो औषधी पनि हो ।

वास खबरबाट साभार

कोरोना भाइरस

भर्खरै

सम्बन्धित खबर

Language »